Tôi không thể nào quên buổi gặp mặt đầu tháng 8/2006 với Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa – Ông Võ Lâm Phi, vốn là bạn của tôi từ trước. Anh mời tôi đến cơ quan để bàn về một vấn đề rất mới liên quan đến việc thành lập Hội Unesco của tỉnh. Trong không khí cả nước, đặc biệt trong giới trí thức, văn nghệ sĩ, nhà giáo, nhà khoa học, …được báo chí cho biết Trung ương đã quyết định cho phép thành lập Hội Unesco Việt Nam như một tin vui làm nức lòng mọi người. Ai cũng biết Unesco là một tổ chức văn hóa, giáo dục, khoa học quốc tế do Liên hiệp quốc bảo trợ nhằm liên kết các nước, các dân tộc đi sâu vào phổ biến tinh hoa văn hóa thế giới, giới thiệu, trao đổi và hợp tác với nhau giúp cho các dân tộc hiểu biết và yêu quý nhau hơn.
Đồng chí Chủ tịch đã nói với tôi: “Khánh Hòa là một tỉnh nổi tiếng trong lĩnh vực này, có nhiều học viện, Viện nghiên cứu, trường Đại học, có nhiều di tích lịch sử nổi tiếng , lại ở một vị trí rất đặc biệt: có biển, có đảo, có Trường Sa, có Vịnh Cam Ranh, Vịnh Vân Phong, có nhiều sân bay, hải cảng… Khách nước ngoài đến thăm theo đường du lịch rất đông. Có tổ chức Unesco sẽ có điều kiện đối nội và đối ngoại hết sức có lợi cho ta. Ủy ban có ý định mời anh tham gia trong bộ phận lãnh đạo của Hội, trước hết vì anh là người địa phương, lại có nhiều kinh nghiệm trong công tác đối nội và đối ngoại (Ủy viên Ủy ban đối ngoại của Quốc Hội, trưởng ban đối ngoại Hội nhà văn Việt Nam). Anh sẽ thay mặt Ủy ban làm việc với anh chị em, làm sao phát huy được cái riêng của tỉnh mình.”. Khỏi nói là tôi đã nhận lời, đã cám ơn anh vì sự tin cậy này cho đến bây giờ.
Hội UNESCOKhánh Hòa được thành lập ngày 20/4/2007 theo Quyết định số 1425/QĐ-UBND ngày 10/8/2006. Đó là một tổ chức rất đặc biệt, vừa chịu sự lãnh đạo của Hội Trung ương vừa chịu sự lãnh đạo trực tiếp của Ủy ban nhân dân tỉnh. Vì là một tổ chức quần chúng nên trong cả nước chưa có tỉnh nào do Ủy ban nhân dân tỉnh trực tiếp quyết định nhân sự, phương hướng hoạt động kể cả tài trợ kinh phí lúc ban đầu. Một điều đáng chú ý nữa là Hội Unesco tỉnh đã bổ sung vào Điều lệ một số điều khoản liên quan đến hoạt động và trách nhiệm đối với địa phương (đều có báo cáo lên Trung ương Hội).
Điều đáng mừng là Trung ương Hội rất ủng hộ một số đề xuất của tỉnh. Quyết định 598-519/QĐ – UBND ngày 25/5/2007 công nhận Ban Chấp hành, Ban Thường vụ, Ban Kiểm tra được các hội viên bầu lên đã được Hiệp hội Unesco Việt Nam phê chuẩn và HộiUnesco Khánh Hòa là thành viên chính thức của Hiệp hội tại quyết định số 49/HH ngày 03/7/2007.
Ban Chấp hành lúc ấy có 29 người, phần lớn là những tri thức có uy tín trong các ngành, các sở của tỉnh và của Trung ương tại Khánh Hòa. Chủ tịch là Tiến sĩ khoa học Nguyễn Tác An, Nguyên Viện trưởng Viện hải Dương học Nha Trang, đồng thời là Chủ tịch Ủy ban Liên Chính phủ về biển.
Chỉ trong vòng 6 tháng cuối năm 2007, đã xuất hiện một số gương mặt tiêu biểu. Đó là chị Nguyễn Thị Thanh Hương, giám đốc công ty TNHH Tâm Hương, đã nhân danh hội đóng góp 400 phần quà tặng học sinh sinh viên nghèo hiếu học trong tỉnh; sau đó chị lại tiếp tục ủng hộ đòng bào miền Trung bị lũ lụt tháng 10/2007 (2 đợt) trị giá hiện vật, sản phẩm trên 400 triệu đồng. Chị còn chịu mọi chi phí để tổ chức Đại hội lần thứ nhất (nhiệm kỳ 2007-2011). Ông Nguyễn Viết Thái và ông Đỗ Thanh Phúc đã tham gia viết một số tin bài cho Tạp chí Ngày Nay về Hội Unesco Khánh Hòa, về Festival Biển năm 2007 ở Nha Trang mà Hội đã có nhiều tiết mục được người xem rất hoan nghênh.
Một điều rất sáng tạo và thú vị là Ban Chấp hành đã phân công thành 5 nhóm chuyên môn để đi sâu vào hoạt động của mình, đóng góp có hiệu quả cho hoạt động của Unesco:
1. Tổ văn hóa nghệ thuật, Bảo tồn Bảo tàng.
2. Tổ giáo dục cộng đồng và xây dựng xã hội họa tập.
3. Tổ khoa học công nghệ và mội trường sinh thái.
4. Tổ truyền thông- Tư vấn pháp lý và báo chí.
5. Tổ hoạt động xã hội và xây dựng phong trào.
Nhân sự mỗi tổ là 6 người, Chủ tịch với Phó Chủ tịch cùng nhau sinh hoạt với các tổ.
Buổi đầu của Hội Unesco Khánh Hòa là như vậy.
Một số thành tự sau mười năm nhìn lại có những báo cáo, thống kê (số lượng hội viên câu lạc bộ, các hoạt động đối nội và đối ngoại, các Bằng khen của tỉnh và Trung ương) xin cho phép tôi không nhắc lại ở đây. Chỉ xin nêu vài nét tiêu biểu:
1. Chương trình phát hành sách: Từ 2010 đến nay, Hội đã phát hành 6 quyển:
– Thăng Long, Hà Nội trong tim người đi xa (2010).
– Bài ca Biển đảo (2011).
– Vì Trường Sa vì biển đảo quê hương (2013).
– Khánh Hòa 40 năm xây dựng và phát triển (2014-2017).
– Hta1 về quê hương anh hùng (2016-2017).
Sách được giới thiệu tại địa phương, được gởi Trung ương và các tỉnh bạn, được làm quà tặng trong các Lễ hội Festival Biển.
2. Trong các kỳ Festival, Hội Unesco đã tham gia nhiều tiết mục hấp dẫn, đặc biệt là đội hình thể thao người cao tuổi. Mới đây, trong Festival Biển 2017, đội hình “500 diễn viên” người cao tuổi Khánh Hòa đã được Liên hiệp các câu lạc bộ Unesco Việt Nam đánh giá: “Chưa có tỉnh nào làm được như Khánh Hòa” và Trung ương Hội yêu cầu báo cáo để khen thưởng.
3. Được Liên hiệp các tổ chức hữu nghị và Ủy ban Khoa học Kỹ thuật tỉnh giúp đỡ, Hội Unesco Khánh Hòa đã tham gia nhiều cuộc họp quốc tế với các đoàn Nga, lào, Campuchia và nhiều nước khác. Đặc biệt, Hội có “Câu lạc bộ UNESCO tiếp sức đến trường” hoạt động rất tích cực, đã vận động bè bạn quốc tế hỗ trợ cho các học sinh sinh viên học giỏi có hoàn cảnh khó khăn.
4. Hội Unesco Khánh Hòa thường tổ chức những cuộc giao lưu giữa các câu lạc bộ trong tỉnh và với nhiều tỉnh, thành phố khác như thành phố Hồ Chí Minh, Hội An, Phan Thiết theo lời mời của bạn. Những cuộc giao lưu này rất bổ ích và giúp anh chị em giớ thiệu những thanh công của địa phương mình và học tập kinh nghiệm, thành công của bạn.
Giang Nam
Chủ tịch Hội Unesco Khánh Hòa