Đại hội Đảng XIII đặt ra yêu cầu: “Xây dựng nền ngoại giao toàn diện, hiện đại với ba trụ cột là đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân”. Phát huy tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh và truyền thống vẻ vang hơn 7 thập kỷ hình thành và phát triển, đối ngoại nhân dân với lực lượng nòng cốt là Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam đã, đang khẳng định vai trò của mình, phối hợp với đối ngoại Đảng và Ngoại giao Nhà nước đóng góp có hiệu quả vào sự nghiệp phát triển đất nước độc lập, hoà bình, hùng cường, thịnh vượng, cũng như vào phong trào nhân dân thế giới vì hòa bình, phát triển bền vững, công lý, dân chủ và tiến bộ xã hội.
Hội trường 8 mái – Nơi diễn ra Đại hội Ủy ban Hòa bình thế giới của Việt Nam
Sau cách mạng tháng 8, các tổ chức hữu nghị song phương và đa phương đầu tiên đã được thành lập (sau đó trở thành các tổ chức thành viên của Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam). Hội Việt-Mỹ thân hữu thành lập năm 1945, Ủy ban Bảo vệ hòa bình thế giới của Việt Nam (1950), Hội Việt – Hoa hữu nghị (1950), Hội hữu nghị Việt – Xô (1950) và các hội hữu nghị song phương với các nước XHCN … Đặc biệt, ngày 19/11/1950, Ủy ban bảo vệ hoà bình thế giới của Việt Nam được thành lập tại chiến khu Việt Bắc.
Sự ra đời của Ủy ban bảo vệ hòa bình thế giới của Việt Nam (tháng 5/1988 được đổi tên thành Ủy ban Hòa bình Việt Nam), tổ chức đối ngoại nhân dân đa phương đầu tiên được Đảng ta thành lập hoạt động chuyên trách trong lĩnh vực hòa bình, đã gắn liền cuộc đấu tranh bảo vệ hòa bình giành độc lập dân tộc của nhân dân ta với sự nghiệp bảo vệ hòa bình của nhân dân toàn thế giới. Ngày 17/11/1950, ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Đại hội thành lập Ủy ban bảo vệ hòa bình thế giới của Việt Nam, đã được chính thức lấy làm Ngày truyền thống của Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam.
Trên 1 vạn nhân dân Mỹ gồm sinh viên, thanh niên và các tầng lớp nhân dân tham gia biểu tình đi bộ từ Ba-cô-li đến Úc-den đòi Tổng thống Giôn-xơn phải chấm dứt chiến tranh phá hoại miền Bắc Việt Nam, ngày 20/11/1965.
Với chủ trương “kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại”, đường lối “tấn công vào lòng người, chinh phục bằng đạo lý, chuyển hoá bằng nhân tình, thuyết phục lòng người để nhân lên sức mạnh của chính nghĩa”, Chủ tịch Hồ Chí Minh và các thế hệ lãnh đạo Đảng ta rất coi trọng vai trò, vị trí của đối ngoại nhân. Dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và Bác Hồ, công tác đối ngoại nhân dân đã từng bước trưởng thành, trở thành một bộ phận quan trọng trong mặt trận đối ngoại, góp phần cùng quân và dân ta bảo vệ chính quyền cách mạng, đấu tranh giành thắng lợi trong cuộc hai cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc chống thực dân, đế quốc, giành lại độc lập, tự do, hoà bình, thống nhất đất nước.
Thông qua hoạt động của các tổ chức hữu nghị và sự tham gia tích cực vào các hoạt động của phong trào hoà bình, dân chủ và tiến bộ trên thế giới, đối ngoại nhân dân đã thiết lập, phát triển quan hệ với các nước anh em, bè bạn, giúp cho nhân dân thế giới hiểu rõ về cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân ta, về một dân tộc Việt Nam kiên cường bất khuất trong đấu tranh giành độc lập, tự do cho dân tộc, nhân nghĩa, thuỷ chung, yêu chuộng hoà bình, tích cực đóng góp vào cuộc đấu tranh của nhân dân thế giới vì hoà bình, độc lập dân tộc và tiến bộ xã hội, góp phần tạo nên một mặt trận nhân dân thế giới rộng lớn và mạnh mẽ đoàn kết, ủng hộ cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân Việt Nam, nhân tố quan trọng góp phần làm nên thắng lợi của nhân dân Việt Nam trong 2 cuộc kháng chiến chống thực dân, đế quốc.
Sau khi đất nước thống nhất, các tổ chức hòa bình, đoàn kết, hữu nghị đã tích cực “đi trước mở đường”, phá thế bao vây cấm vận, mở rộng quan hệ, tăng cường tình hữu nghị với nhân dân các nước, huy động sự ủng hộ của nhân dân thế giới đối với nhân dân Việt Nam trong công cuộc khắc phục hậu quả chiến tranh, tái thiết đất nước, bảo vệ Tổ quốc và hoàn thành nghĩa vụ quốc tế.
Trong thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế, đối ngoại nhân dân đã góp phần quan trọng vào việc thực hiện chính sách đối ngoại độc lập, tự chủ, hoà bình, đa dạng hoá, đa phương hoá quan hệ quốc tế, nhất là trong việc phát triển quan hệ đặc biệt với Lào, Campuchia, củng cố quan hệ với Liên bang Nga và các nước Đông Âu, các nước bạn bè truyền thống, bình thường hoá quan hệ với Trung Quốc, Mỹ và các nước Tây Âu… Đặc biệt, Liên hiệp Hữu nghị đã phối hợp với các tổ chức nhân dân các nước, nhất là với các tổ chức hòa bình, cánh tả, cựu chiến binh của Mỹ, triển khai nhiều hoạt động hòa bình, thiện nguyện, hỗ trợ Việt Nam như: phẫu thuật nụ cười, rà phá bom mìn, hỗ trợ nạn nhân chất độc da cam, đi bộ hoà bình… góp phần hàn gắn vết thương chiến tranh, tăng cường hiểu biết lẫn nhau, đưa các cựu thù trở thành đối tác.
Nhận định rõ vị trí xứng đáng của đối ngoại nhân dân, trong mọi giai đoạn phát triển của đất nước, Đảng, Nhà nước ta luôn nhấn mạnh đối ngoại nhân dân là một bộ phận cấu thành của ngoại giao Việt Nam. Ngày 10/01/1992, Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa VII đã quyết định tách Liên hiệp các tổ chức hòa bình, đoàn kết, hữu nghị với nhân dân các nước của Việt Nam ra khỏi Ban Đối ngoại Trung ương thành một tổ chức chính trị-xã hội độc lập chuyên trách về hoạt động đối ngoại nhân dân trên các lĩnh vực hòa bình, đoàn kết, hữu nghị và vận động viện trợ nhân dân, hỗ trợ cho công tác đối ngoại của Đảng và ngoại giao Nhà nước.
Ngày nay, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam đã trở thành một hệ thống vững mạnh với 116 tổ chức thành viên, trong đó có 64 hội hữu nghị trung ương và 52 Liên hiệp địa phương.
Liên hiệp Hữu nghị cùng với các tổ chức thành viên ở trung ương và địa phương đã tích cực triển khai các hoạt động hòa bình, đoàn kết, hữu nghị và hợp tác nhân dân, công tác phi chính phủ nước ngoài, công tác nghiên cứu, thông tin đối ngoại và vận động đồng bào Việt Nam ở nước ngoài, củng cố phát triển tổ chức, góp phần quan trọng vào việc thực hiện thắng lợi mục tiêu, đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước. củng cố tình đoàn kết với bạn bè truyền thống, có thêm nhiều bạn bè, đối tác mới, tranh thủ được sự ủng hộ và nguồn lực quốc tế phục vụ phát triển đất nước, góp phần giữ vững môi trường hoà bình, ổn định, bảo vệ độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, nâng cao vị thế của Việt Nam và đóng góp vào cuộc đấu tranh chung của nhân dân thế giới vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.
Là cơ quan đầu mối về quan hệ và vận động viện trợ phi chính phủ nước ngoài, đồng thời là cơ quan thường trực của Ủy ban Công tác về các tổ chức phi chính phủ nước ngoài, từ năm 1996- 2020 Liên hiệp đã vận động cho Việt Nam hơn 5,1 tỉ USD, trung bình giá trị viện trợ hàng năm khoảng 260 triệu USD, thiết thực góp phần xóa đói, giảm nghèo, khắc phục hậu quả chiến tranh, thiên tai và giải quyết các vấn đề xã hội, phát triển nguồn nhân lực.
Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam chủ động nghiên cứu và tham mưu cho Đảng và Nhà nước nhiều chính sách quan trọng thúc đẩy đối ngoại nhân dân của Việt Nam. Năm 2016, Viện Nghiên cứu quốc tế về đối ngoại nhân dân ra đời và là đơn vị đi đầu trong lĩnh vực nghiên cứu, đào tạo và tư vấn chính sách về đối ngoại nhân dân. Các đơn vị truyền thông của Liên hiệp Hữu nghị và các tổ chức thành viên như Tạp chí Thời đại với 5 thứ tiếng (Anh, Trung, Nga, Lào và Khowme), trang thông tin điện tử của Liên hiệp Hữu nghị, Website Quỹ Hòa bình và Phát triển Việt Nam, Tạp chí Việt- Mỹ, Tạp chí Bạch Dương… là những đơn vị truyền thông chủ lực về đối ngoại nhân dân được nhân dân trong nước, bạn bè quốc tế, đồng bào Việt Nam ở nước ngoài đánh giá cao.
Thông qua các kênh đối ngoại nhân dân, hình ảnh, đất nước con người Việt Nam, những thành tựu của công cuộc đổi mới, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ta đã được thông tin sâu rộng đến cộng đồng quốc tế, qua đó tranh thủ được sự đồng tình, ủng hộ của đông đảo bạn bè trên thế giới đối với Việt Nam, đặc biệt trong những vấn đề như dân chủ, nhân quyền, chủ quyền biển đảo, góp phần nâng cao hình ảnh, uy tín quốc tế của Việt Nam.
Lễ kỷ niệm 70 năm Ngày Truyền thống Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam
Với những thành tích đã đạt được, Liên hiệp Hữu nghị đã được nhận các phần thưởng cao quý của Đảng và Nhà nước, trong đó hai lần nhận được Huân chương Hồ Chí Minh. Nhiều tổ chức thành viên, nhiều cán bộ các thế hệ của Liên hiệp Hữu nghị được nhận các phần thưởng cao quý của Đảng, Nhà nước ta và các nước bạn.
Thời gian gần đây, mặc dù đại dịch COVID đã tác động tiêu cực, gây khó khăn lớn cho hoạt động đối ngoại nhân dân, nhưng thực hiện Chỉ thị 38 của Ban Bí thư ngày 19/9/2018 về tiếp tục đổi mới, phát huy vai trò, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam, bám sát phương châm “chủ động, linh hoạt, sáng tạo, hiệu quả”, toàn hệ thống Liên hiệp Hữu nghị đã nỗ lực đổi mới từ cách thức tổ chức, điều hành đến nội dung và phương thức hoạt động, tích cực ứng dụng công nghệ thông tin, kết hợp giữa hoạt động trực tuyến và trực tiếp để duy trì liên hệ, kết nối với bạn bè và phát huy hiệu quả của đối ngoại nhân dân cả song phương và đa phương, đạt được những kết quả rất tích cực. Đặc biệt là cả hệ thống Liên hiệp Hữu nghị đã vào cuộc chủ động, nhanh chóng, tích cực tham gia các hoạt động phòng chống dịch bệnh, từ quyên góp ủng hộ cho người dân các nước bạn bị ảnh hưởng dịch bệnh, hỗ trợ người dân và lực lượng tuyến đầu chống dịch tới vận động bạn bè quốc tế ủng hộ Việt Nam trang thiết bị y tế và vắc – xin chống COVID đã thể hiện nghĩa cử tốt đẹp của người dân Việt Nam hoà hiếu, nhân nghĩa, được bạn bè quốc tế ngưỡng mộ và là tấm gương sáng về tinh thần đoàn kết quốc tế.
Hơn 71 năm qua, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam luôn sát cánh cùng các lực lượng làm công tác đối ngoại nhân dân góp phần gìn giữ môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng đất nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, cùng bạn bè trên thế giới phấn đấu gìn giữ hòa bình, thực hiện thành công các mục tiêu phát triển bền vững vì một thế giới nơi mọi người dân được sống trong hòa bình và tình hữu nghị, hạnh phúc và thịnh vượng.