Liên bang Đông Dương thuộc Pháp gồm Việt Nam – Campuchia có chung một kẻ thù, cùng chung lưng đấu cật, quyết tâm đánh Pháp; và đã đuổi Pháp ra khỏi Đông Dương, từ đó chủ nghĩa thực dân cũ bị quân dân Việt Nam, Campuchia cắt vòi bạch tuột.
Chủ nghĩa đế quốc Mỹ thế chân Pháp, một lần nữa cả hai dân tộc cùng đứng dậy, kề vai sát cánh tiêu diệt kẻ thù chung. Năm 1975, cả hai dân tộc đều giành thắng lợi vang dội sau hơn 20 năm trường kỳ chiến đấu vì độc lập – tự do của mỗi nước.
Tiếc thay, sau đó tập đoàn Pôn Pốt – Iêng Xary đã trở mặt và tiến hành cuộc diệt chủng vô tiền khoáng hậu trên đất nước Campuchia. Một lần nữa, tinh thần quốc tế cao cả của quân và dân Việt Nam bừng sáng, hàng vạn tình nguyện quân Việt Nam, vì sự tồn vong của người bạn láng giềng thân thiết, lại cầm súng ra trận. Bằng những trận đánh thần tốc, sự phối hợp nhịp nhàng giữa quân tình nguyện Việt Nam và quân đội của mặt trận cứu nước Campuchia, ngày 07/01/1979, chế độ diệt chủng bị đánh đổ. Quân và dân hai nước cùng bắt tay nhau bảo vệ thành quả hòa bình và chung tay xây dựng đất nước Campuchia hòa bình, ổn định, phát triển…
Từ đó đến nay, trên tinh thần hữu nghị và hợp tác giữa hai quốc gia, hai dân tộc cùng dắt tay nhau trên con đường phồn vinh, hòa bình và thắm tình hữu nghị.
Những năm đó, khi còn là người lính tình nguyện tham gia trực tiếp các trận đánh giải phóng từng phần đất đang bị tập đoàn Pôn Pốt nắm giữ, đâu đâu cũng hiện lên một màu đen chết chóc hoang tàn. “Không chợ, không tiền, không trường học”. Khi vào thủ đô PhnômPhênh chỉ là một thành phố hoang vắng, dậu đổ bìm leo. Sự xuất hiện của bộ đội Việt Nam như một luồng gió mới xua đi cái u ám tang thương bao trùm lên một đất nước mà hàng ngày hàng giờ người dân luôn cận kệ với cái chết thời Trung cổ.
Qua những trận đánh đó, hàng ngàn hàng vạn bộ đội Việt Nam đã vĩnh viễn nằm lại trên đất bạn, vì sự hồi sinh của dân tộc anh em.
Nửa thế kỷ cùng nhau chia ngọt sẻ bùi, tình hữu nghị được vun đắp bằng chính máu xương của quân và dân hai dân tộc. Có lẽ vì vậy, trong dịp kỷ niệm 50 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước (24/6/1967 – 24/6/2017), Thủ tướng Campuchia Hun Sen đã cùng đoàn tùy tùng qua thăm Việt Nam bằng con đường bộ tại Lộc Ninh – nơi mà cách đây 40 năm, trung đoàn tướng Hun Xen đã cùng đồng đội tìm đến Việt Nam kêu gọi sự giúp đỡ để tiêu diệt chế độ diệt chủng. Cuộc viếng thăm của nguyên thủ quốc gia Campuchia giản dị, gần gũi trên cả tình bạn đã nói lên lòng biết ơn chân thành của quân và dân Angkor dành cho Việt Nam. Cũng trong dịp kỷ niệm này, buổi meeting trọng thể được tổ chức tại Hà Nội với sự có mặt của đồng chí Samdech Heng Samrin – Chủ tịch danh dự Đảng Nhân dân Campuchia – nguyên là sư tướng, Chủ tịch mặt trận đoàn kết cứu nước Campuchia trong giai đoạn chống và tiêu diệt tập đoàn Pôn Pốt.
Trong thời gian này, trên đất nước Campuchia đã xây dựng trùng tu 17 tượng đài hữu nghị tưởng niệm quân tình nguyện Việt Nam tại 17 địa phương khác nhau. Đây là biểu tượng cho lòng tri ân và tình hữu nghị đặc biệt giữa hai dân tộc. Vì độc lập, tự do vì cuộc sống ấm no, cả hai nước đều chăm lo vun đắp tình cảm láng giềng thân thiết, thủy chung.
Cũng trong tháng 7 tri ân, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có chuyến thăm đặc biệt đến Vương quốc Campuchia. Qua chuyến đi này, một lần nữa khẳng định Việt Nam – Campuchia mãi mãi là người bạn thân thiết, cùng một mục tiêu là vì hòa bình, hữu nghị vì cuộc sống hưng thịnh, ấm no của nhân dân hai nước.
Năm 2009 khi có dịp quay trở lại đất nước Angkor, đến Xiêm Riệp, về Phnôm Pênh, qua Công-pông Chàm… tôi nhận thấy đất nước bạn đã vươn mình ra biển lớn. Dòng Mê-kông, Tonlé Sap Biển Hồ như rộng hơn, xanh hơn; nụ cười Bayon như tỏa sáng hơn và điệu múa Apxara như rộn ràng hơn, lấp lánh hơn.
Màu đen u tối ngày nào được thay bằng váy áo rực rỡ sắc màu; nam thanh nữ tú dập dìu, khách thập phương về với Angkor Thom, Angkor Wat… như hội; sự hồi sinh thần kỳ đã và đang diễn ra ngày thêm khởi sắc trên quên hương của những người bạn thân thiết.
Nha Trang trong những đợt tết CholChnamThmay, dịp 07/1, dịp Quốc Khánh nước bạn, chúng tôi thường có cuộc gặp gỡ với sinh viên Campuchia đang theo học tại các trường Sỹ quan Không quân, Học viện Hải quân, trường Đại học thông tin liên lạc, Đại học Nha Trang. Qua những buổi tiếp xúc đó, chúng tôi đón nhận những cái bắt tay nồng ấm, những nụ cười thân thiết, những ánh mắt trân trọng, tri ân. Là thế hệ thanh niên sinh ra sau giai đoạn diệt chủng, như các bạn đều hiểu một cách sâu sắc về những gì mà đất nước Việt Nam đã và đang dành cho Campuchia. Các bạn chính là những sứ giả hòa bình, hữu nghị, là hạt nhân gắm kết cho tình đoàn kết truyền thống giữa hai dân tộc mãi mãi xanh tươi đời đời bền vững.
Bá Lin